Metabolizm zwalnia w średnim wieku i to dlatego większość z nas koło trzydziestki dorabia się szerszych bioder i piwnego brzuszka. I oczywiście z każdym rokiem jest coraz wolniejszy także nadwaga w wieku czterdziestu lat jest w pełni usprawiedliwiona. Poza tym menopauza naszą przemianę materii spowalnia niemalże do zera także mając na karku pięćdziesiątkę po prostu nie da się być szczupłym. Czy znasz te przekonania? Może i ty w nie wierzysz? Według mnie jest to bardzo możliwe, ponieważ są dość powszechne – jeszcze do niedawna nie było badań, które podważałyby tezę jakoby metabolizm spowalniał w wieku średnim. Ale od niedawna istnieją –12 sierpnia tego roku w czasopiśmie Science opublikowano analizę z 29 krajów pochodzącą od ponad 6400 osób, która te przekonania obala. Okazuje się, że żaden z tych mitów nie jest prawdziwy i że metabolizm wcale nie zwalnia w wieku średnim. Owszem, zmienia się, ale nie tak, jak do tej pory przypuszczaliśmy, a akurat pomiędzy 20 a 40 rokiem życia pozostaje stały.
Ludzki organizm, który codziennie wykonuje tysiące niezwykle skomplikowanych procesów, wymaga dostarczenia pewnej zasadniczej ilości energii, aby mieć dla nich paliwo i podtrzymać życie. Ale chociaż energetyka naszego ciała może wydawać się niezwykle ważna dla zrozumienia różnych aspektów ludzkiego zdrowia tak naprawdę wciąż bardzo mało wiemy na temat wydatkowania energii u ludzi i tego, jak to się przedstawia w różnych okresach życia. Największe badania na ten temat koncentrowały się na bazowym przemianie materii (basal metabolic rate) niezbędnej do podtrzymania podstawowych funkcji życiowych, ale ona ogranicza się jedynie do 50-70 % kalorii, które spalamy w ciągu dnia. Badania z wykorzystaniem podwójnie znakowanej wody natomiast, które mogłyby dostarczyć danych na temat całościowego zużycia energii, były do tej pory ograniczone co do ilości uczestników i ich różnorodności.
Herman Pontzer, antropolog ewolucyjny z Duke University, wraz z ponad osiemdziesięcioma współpracownikami zgromadził obszerną, bardzo zróżnicowaną bazę danych dotyczącą całkowitego zużycia energii w której zbadano ponad 6400 osób w wieku od 8 dni do 95 lat i płci żeńskiej i męskiej. Dane pochodziły z kilku laboratoriów i zostały zebrane na przestrzeni 40 lat. Wszystkie te centra w swoich badaniach wykorzystywały metodę uznaną za złoty standard – metodę podwójnie znakowanej wody (doubly labelled water, DLW). Badanej osobie podawana jest woda znakowana izotopami wodoru i tlenu. Następnie badany jest mocz. Obliczając, ile wodoru i ile tlenu dana osoba traci w ciągu dnia można obliczyć ile dwutlenku węgla dany organizm produkuje w ciągu dnia. A to jest bardzo precyzyjna metoda obliczania ile kalorii spalamy ponieważ nie da się spalić kalorii bez wytworzenia dwutlenku węgla. Badacze spisali też takie dane uczestników jak waga i wzrost dzięki czemu byli w stanie obliczyć procentową zawartość tłuszczu oraz poznać podstawową przeminę materii. Oczywiste było, że osoba niższa będzie spalać mniej kalorii niż wyższa, jednak wziąwszy to pod uwagę badacze zastanawiali się: Czy ich metabolizm jest inny?
Do tej pory naukowcom nie udało się dokładnie ustalić w jaki sposób nasze ciała spalają energię w miarę jak się starzejemy. „Potrzeba dość rozległych danych, żeby móc to zrobić – mówi Pontzer. – I to był pierwszy raz kiedy mieliśmy wystarczająco dużą ilość danych, żeby to zrobić oddzielając wpływ wagi i wzrostu, wieku i płci na zużycie energii w ciągu dnia”.
Co ciekawe, w wyniku badania życie, pod względem szybkości metabolizmu, podzieliło się na cztery etapy:
- niemowlęctwo aż do roku życia, kiedy to spalanie kalorii jest najszybsze, rośnie od momentu narodzin i w szczytowej fazie wynosi 50 % ponad normę dla osoby dorosłej
- od roku do 20 lat metabolizm powoli zwalnia mniej więcej o 3 % rocznie
- od 20 do 60 roku życia utrzymuje się na w miarę stałym poziomie
- po 60 roku życia zwalnia o ok. 0.7 % rocznie
Gdy te wyniki sprawdzono pod kątem wzrostu, wagi i zawartości mięśni w ciele uczestników okazało się, że nie ma większych różnic pomiędzy metabolizmem kobiet i mężczyzn.
Oczywiście wzorzec ten sprawdza się dla ogółu populacji, wśród indywidualnych osób pojawiają się różnice. Metabolizm niektórych okazuje się być 25 % poniżej oczekiwanego, inni zaś mają go 25 % powyżej tej ustalonej normy. Jednak wyjątki te nie mają wpływu na ogólny wzorzec, który wyłania się z badania pokazując pewną trajektorię zmian metabolicznych na przestrzeni czasu.
Te cztery okresy metaboliczne naszego życia pokazują, że nie ma czegoś takiego jak stałe tempo wydatkowanej energii na kilogram, bo ono zależy od wieku. To jest zupełnie nowe odkrycie, które w nowym świetle stawia nasze zdrowie i utrzymanie optymalnej wagi ciała w wieku średnim i późniejszym. Okazuje się bowiem, że nie możemy już dłużej naszej nadwagi zrzucać na karb zmian w metabolizmie i że jest ona spowodowana raczej czynnikami zależnymi od nas, takimi jak zmiana nawyków czy też większa ilość spożywanych kalorii.
Bibliografia:
https://www.science.org/doi/abs/10.1126/science.abe5017